Glutatyon

Glutatyon Nedir?

Glutatyon, vücudumuzda karaciğer tarafından üretilen ve bütün hücrelerimizde indirgenmiş (GSH) veya oksitlenmiş (GSSG) formda bulunan çok güçlü bir antioksidandır. Redükte glutatyon antioksidan özelliği olan formdur. Vücutta serbest radikallleri yok ettikten sonra okside forma dönüşür. Okside glutatyon ise antioksidan özelliğini yitirmiş formdur. Okside form kendini yenileyerek tekrar redükte forma döner. Sağlıklı hücre ve dokularda, glutatyon moleküllerinin %90’ndan fazlası indirgenmiş formda bulunur. 

glutatyon

Glutatyon Fonksiyonları

Glutatyon’un en önemli fonksiyonu vücudumuzun enerji üretimi sırasında ortaya çıkan serbest radikallere bağlanarak, hücrelerimizin çekirdeğine, zarına ve mitokondrilerine zarar vermesini önlemektir. 

Glutatyonun ikinci önemli fonksiyonu vücudumuza bir şekilde giren zararlı maddelerin veya toksinlerin uzaklaştırılması ya da ortadan kaldırılması yani detoksifikasyondur (1, 2, 3). Glutatyon eksikliğinde bu zararlı maddeler vücudumuzdan yeterince uzaklaştırılamadığından organlarımızda ciddi hasarlar oluşabilir. 

Glutatyonun en önemli fonksiyonlarında birisi de hücrelerin kendini yenilemesini desteklemesidir. Özellikle cilt hücrelerimiz üzerindeki olumlu etkisi, yüzdeki kırışıklıkların azaltılması ve cilt elastikiyetinin yeniden sağlanması açısından çok önemlidir. Bunun yanında cilde rengini veren melanin pigmentinin üretimini sağlayan enzimi bloke ederek cildin daha beyaz görünmesini sağlar.

Glutatyonun Etkileri

Parkinson, Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıkların vücutta azalan glutatyon miktarı ile ilgili olduğunu gösteren çalışmalar vardır (3, 14, 16, 18, 27). 2017 ‘de yapılan bir çalışmada haftada 2-3 kez 1400 mg i.v. glutatyon alan Parkinson hastalarının konuşma kabiliyetlerinde ve mental fonksiyonlarında düzelme olduğu görülmüştür. (19)

Ayrıca yaşlanma sürecinin de vücutta azalan glutatyon miktarları ile ilişkili olduğu düşünülmektedir (8, 9, 10, 11, 12). Yaşlılar üzerinde yapılan bir çalışmada, glutatyon düzeyleri yüksek olanların hastalıklara daha az yakalandığı, ayrıca kolesterol düzeylerinin ve tansiyonlarının da daha düşük olduğu tespit edilmiştir (7).

Glutatyon, glutatyon peroksidaz enzimi aracılığı ile vücudumuzdaki yağların oksidasyonuna neden olan ve sağlığımızı, özellikle koroner damarlarımızı etkileyen süperoksitlerin, serbest radikallerin ve lipid peroksitlerin oluşmasını engeller.

Bunun yanında periferik arter hastalığı olanlarda glutatyon tedavisinin ağrısız yürüme mesafesinde uzamalara neden olduğu tespit edilmiştir (15).

Glutatyonun en önemli etkilerinden birisi de vücudumuzun bağışıklık sistemini güçlendirmesidir (6). Aktif glutatyonun vücudumuzun enfeksiyonla savaşında en önemli görevi yüklenen beyaz kan hücrelerini aktive ettiği gösterilmiştir (28). 

Diğer bir çalışma da glutatyonun makrofajların (bağışıklık hücresi) tüberküloza neden olan bakteri ile savaşmasına yardımcı olduğunu göstermiştir (29).

Glutatyon düzensizliği ve azalmış antioksidan kapasitenin, bipolar bozuklukların, majör depresyonun ve şizofreninin nedeni olabileceği, özellikle bipolar bozukluklarda ve şizofrenide plazma glutatyon seviyelerinde azalma tespit edilmiştir. (20)

Otistik bireylerde kan glutatyon seviyelerinin normal kişilere göre daha düşük olduğu görülmüştür (30). Otizm ile glutatyon seviyelerindeki azalmanın ilgisi olduğu iddia edilmiştir (17).

2014 yılında yapılan bir çalışmada kronik obstrüktif akciğer hastalıkları ile düşük glutatyon seviyeleri arasında bir ilişki olduğunu gösterilmiştir (31). Kan glutatyon seviyesinin normal olması akciğerlerimizi serbest radikallerin neden olduğu enflamasyondan korumaktadır.

Yaşlanma sürecinde görülen hücre ölümünün artmasının en önemli belirteci hücre içi glutatyon seviyesinin azalmasıdır. 

Kanser tedavisinde de glutatyon seviyelerinin azaltılması ile ilgili görüşler varsa da, kanserli olmayan hücrelerde düşük glutatyon seviyelerinin vereceği zarar, bu yaklaşımın doğru olmadığı fikrini desteklemektedir (13, 14) .

Erkek infertilitesinde, glutatyonun sperm hareketini ve morfolojisini iyileştirdiği tespit edilmiştir (22, 23).

Gözün lensi, korneası, göz içi sıvısı ve retinasında glutatyon seviyeleri genellikle yüksek olduğu için, ilerleyen yaşla birlikte azalan glutatyon seviyelerinin katarakta, glokoma ve maküler dejenerasyona neden olduğu düşünülmektedir. 2013 de yapılan bir çalışmada açık açılı glokomu olan hastalarla göz tansiyonu normal olanlar karşılaştırılmış, glokomu olanlarda glutatyon seviyelerinin daha düşük olduğu görülmüştür (25, 26)

Diyabete bağlı olmayan karaciğer yağlanmalarında glutatyonun etkileri ile ilgili yapılan bir çalışmada serum ALT seviyeleri ve trigliserit seviyeleri önemli ölçüde azalmıştır.  (24)

Kistik fibrozis hastalığında da kan glutatyon seviyelerinde azalma gözlenmiştir. (21)

D vitamininin aktif formu olan D3 vitaminin etkili olabilmesi için kan glutatyon düzeylerinin normal olması gerekiyor. D vitamini eksikliklerinde sadece D vitamini almak yeterli değildir. Bunun yanında kan glutatyon düzeylerinin de normal seviyelerde olması gerekilidir. (32) 

Bunun yanı sıra, glutatyonun demir metabolizmasının düzenlenmesi (4), kan-beyin bariyerinin bütünlüğünün korunması (5), C ve E vitaminlerinin rejenerasyonu gibi görevleri de vardır. (1, 2, 3)

Glutatyon Eksikliği

Vücudumuzda glutatyon üretimi için iyi işleyen bir metilasyon döngüsüne ihtiyaç vardır. Metilasyon genlerimizi açıp kapatan bir elektrik anahtarı gibi çalışır. Metilasyon beyin fonksiyonlarımız, hormonlarımız ve ruh halimiz için gerekli olan taşıyıcı proteinlerin oluşması için çok önemlidir. Glutatyon üretim süreci sistein amino asidi ile başlar. Sistein genellikle metilasyon döngüsünün önemli bir ürünü olan homosisteinden gelir. 

Eğer bu döngü düzenli bir şekilde çalışmazsa bu süreç geriye doğru işler vücutta ve homosistein birikmesine neden olur. Yüksek homosistein düzeylerinin kalp hastalıkları ve aterosklerozla bağlantılı olduğu düşünülmektedir. Bazı kişilerde homosisteinden glutatyon üretimine aracılık eden enzimlerde mutasyon vardır. MTHFR mutasyonu nedeniyle glutatyon seviyeleriniz düşük olabilir.  

Görüldüğü gibi vücudumuzdaki birçok organ ve sistemin düzenli ve sağlıklı çalışması için glutatyona ihtiyaç vardır . Normal koşullar altında vücudumuzda üretilen glutatyon yeterli düzeydedir, ancak ilerleyen yaş, yetersiz beslenme, maruz kalınan çevresel faktörler ve oksidatif stres vücudumuzdaki glutatyon seviyelerini düşürebilir. Bu durumlarda dışardan ilave glutatyon alınması birçok sorunu ortadan kaldırabilir.

Glutatyon Seviyeleri Nasıl Artırılabilir?

Tükettiğimiz gıdalar içinde en önemli glutatyon kaynağı halk arasında peynir altı suyu olarak bilinen ve peynir üretimi yapılırken meydana gelen Whey proteinidir. Bu protein bol miktarda gamaglutamilsistein içerir. Bu sudan elde edilen protein tozları vücut geliştirme sporu ile uğraşanlar tarafından sıkça kullanılmaktadır.

Allium, glutatyon sentezinin öncüsü olan sülfür içeren bitki türüdür. Bu türe ait en bilinen bitkiler arasında sarımsak, soğan, frenk soğanı, pırasa sayılabilir.

Ayrıca brokoli, lahana, karnabahar, brüksel lahanası, roka, karalahana, su teresi ve turp vücuttaki glutatyon seviyelerini arttıran glukozinolat içerir.

Alfa lipoik asit de vücuttaki glutatyon seviyelerini artırır. Alfa lipoik asit en çok sakatatlarda, büftekde, bira mayasında, ıspanakta, bezelyede ve domatesde bulunur.

Selenyum da glutatyon üretiminde anahtar rolü oynayan bir eser elementtir. Deniz ürünleri, istiridye, brezilya fındığı, yumurta, mantar, kuşkonmaz ve kepekli tahıllar çok önemli selenyum kaynağıdır.

Tükettiğimiz gıdalar vücuttaki glutatyon seviyelerini arttırmanın en iyi yolu olsa da, hazır glutatyon takviyeleri dünyanın pek çok ülkesinde sıklıkla kullanılmaktadır. Ancak ağız yolu ile alınan bu destek ürünleri sindirim sisteminde çok fazla yıkıma uğradığından vücuttaki glutatyon seviyelerini arttırmanın en kısa ve etkili yolu damar yolu ile vermektir.

glutatyon tedavisi

Glutatyon Tedavisi

Glutatyon tedavisi anti-aging veya detoks amaçlı yapılabilir. 

Anti-aging amaçlı yapılan tedavi kişinin yaşı, sahip olduğu kronik hastalığın durumuna göre haftada 1-2 seans olmak üzere, toplam 10-12 seans olacak şekilde 600-1200 mg dozda 500 ml serum fizyolojik ile yaklaşık 30 dakikada gidecek şekilde uygulanır.

Detoks amaçlı uygulama ise yine kişinin durumuna göre haftada 2-3 seans olmak üzere toplam 12-15 seans uygulanır. 

Sonuç olarak vücudumuzdaki birçok organ ve sistemin sağlıklı olması için glutatyona ihtiyaç duyuyoruz. Özellikle kalp, beyin, cilt sağlığı, immün sistemin ve enerji düzeyinin daha güçlü olması açısından glutatyon içeren gıdalara beslenmenizde bolca yer verin. Eğer bu gıdaları yeterince tüketmiyorsanız dışardan ilave glutatyon preparatları almalısınız.

Literatürler
  1. Peter C, Braidy N, Zarka M, Welch J, Bridge W. Therapeutic approaches to modulating glutathione levels as a pharmacological strategy in Alzheimer’s disease [published correction appears in Curr Alzheimer Res. 2016;13(10):1198]. Curr Alzheimer Res. 2015;12(4):298-313.25731620
  2. Pizzorno J. Glutathione! Integr Med (Encinitas). 2014;13(1):8-12.26770075
  3. Smeyne M, Smeyne RJ. Glutathione metabolism and Parkinson’s disease. Free Radic Biol Med. 2013;62:13-25.23665395
  4. Berndt C, Lillig CH. Glutathione, glutaredoxins, and iron. Antioxid Redox Signal. 2017;27(15):1235-1251.28537421
  5. Rae CD, Williams SR. Glutathione in the human brain: review of its roles and measurement by magnetic resonance spectroscopy. Anal Biochem. 2017;529:127-143.28034792
  6. Ghezzi P. Role of glutathione in immunity and inflammation in the lung. Int J Gen Med. 2011;4:105-113.21403800
  7. Julius M, Lang CA, Gleiberman L, Harburg E, DiFranceisco W, Schork A. Glutathione and morbidity in a community-based sample of elderly. J Clin Epidemiol. 1994;47(9):1021-1026.7730904
  8. Bains VK, Bains R. The antioxidant master glutathione and periodontal health. Dent Res J (Isfahan). 2015;12(5):389-405.26604952
  9. Berndt C, Lillig CH. Glutathione, glutaredoxins, and iron. Antioxid Redox Signal. 2017;27(15):1235-1251.28537421
  10. Morris D, Khurasany M, Nguyen T, et al. Glutathione and infection. Biochim Biophys Acta. 2013;1830(5):3329-3349.23089304
  11. Pizzorno J. Glutathione! Integr Med (Encinitas). 2014;13(1):8-12.26770075
  12. Pouvreau C, Dayre A, Butkowski EG, de Jong B, Jelinek HF. Inflammation and oxidative stress markers in diabetes and hypertension. J Inflamm Res. 2018;11:61-68.29497324
  13. Balendiran GK, Dabur R, Fraser D. The role of glutathione in cancer. Cell Biochem Funct. 2004;22(6):343-352.15386533
  14. Ballatori N, Krance SM, Notenboom S, Shi S, Tieu K, Hammond CL. Glutathione dysregulation and the etiology and progression of human diseases. Biol Chem. 2009;390(3):191-214.19166318
  15. Arosio E, De Marchi S, Zannoni M, Prior M, Lechi A. Effect of glutathione infusion on leg arterial circulation, cutaneous microcirculation, and pain-free walking distance in patients with peripheral obstructive arterial disease: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Mayo Clin Proc. 2002;77(8):754-759.12173710
  16. Pocernich CB, Butterfield DA. Elevation of glutathione as a therapeutic strategy in Alzheimer disease. Biochim Biophys Acta. 2012;1822(5):625-630.22015471
  17. Ghanizadeh A, Akhondzadeh S, Hormozi M, Makarem A, Abotorabi-Zarchi M, Firoozabadi A. Glutathione-related factors and oxidative stress in autism, a review. Curr Med Chem. 2012;19(23):4000-4005.22708999
  18. Martin HL, Teismann P. Glutathione—a review on its role and significance in Parkinson’s disease. FASEB J. 2009;23(10):3263-3272.19542204
  19. Otto M, Magerus T, Langland JO. The use of intravenous glutathione for symptom management of Parkinson’s disease: A case report [published online ahead of print November 4, 2017]. Altern Ther Health Med.29101773
  20. Nucifora LG, Tanaka T, Hayes LN, et al. Reduction of plasma glutathione in psychosis associated with schizophrenia and bipolar disorder in translational psychiatry. Transl Psychiatry. 2017;7(8):e1215.28892069
  21. Corti A, Griese M, Hector A, Pompella A. Increasing sputum levels of gamma-glutamyltransferase may identify cystic fibrosis patients who do not benefit from inhaled glutathione. J Cyst Fibros. 2017;16(3):342-345.27988297
  22. Lenzi A, Culasso F, Gandini L, Lombardo F, Dondero F. Placebo-controlled, double-blind, cross-over trial of glutathione therapy in male infertility. Hum Reprod. 1993;8(10):1657-1662.8300824Majzoub A, Agarwal A. Antioxidant therapy in idiopathic oligoasthenoteratozoospermia. Indian J Urol. 2017;33(3):207-214.28717270
  23. Honda Y, Kessoku T, Sumida Y, et al. Efficacy of glutathione for the treatment of nonalcoholic fatty liver disease: an open-label, single-arm, multicenter, pilot study. BMC Gastroenterol. 2017;17(1):96.28789631
  24. Nye-Wood MG, Spraggins JM, Caprioli RM, Schey KL, Donaldson PJ, Grey AC. Spatial distributions of glutathione and its endogenous conjugates in normal bovine lens and a model of lens aging. Exp Eye Res. 2017;154:70-78.27838309
  25. Gherghel D, Mroczkowska S, Qin L. Reduction in blood glutathione levels occurs similarly in patients with primary-open angle or normal tension glaucoma. Invest Ophthalmol Vis Sci. 2013;54(5):3333-3339.23599328
  26. Sechi G, Deledda MG, Bua G, et al. Reduced intravenous glutathione in the treatment of early Parkinson’s disease. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry. 1996;20(7):1159-1170. doi:10.1016/s0278-5846(96)00103-0
  27. Guerra, C., Morris, D., Sipin, A., Kung, S., Franklin, M., Gray, D., … & Venketaraman, V. (2011). Glutathione and adaptive immune responses against Mycobacterium tuberculosis infection in healthy and HIV infected individuals. PLoS One, 6(12), e28378.  
  28. Richie, J. P., Nichenametla, S., Neidig, W., Calcagnotto, A., Haley, J. S., Schell, T. D., & Muscat, J. E. (2015). Randomized controlled trial of oral glutathione supplementation on body stores of glutathione. European journal of nutrition, 54(2), 251-263
  29. Janet K Kern, David A Geier, Carolyn R Garver, Tapan Audhya, Mark R Geier A clinical trial of glutathione supplementation in autism spectrum disorders Med Sci Monit 2011 Dec;17(12):CR677-82.
  30. Turgut, T., İlhan, N., Deveci, F., Akpolat, N., Erden, E. Ş., & Muz, M. H. (2014). Glutathione and nitrite levels in induced sputum at COPD patients and healthy smokers. Journal of thoracic disease, 6(6), 765. 
  31. Jain, S. K., Parsanathan, R., Achari, A. E., Kanikarla-Marie, P., & Bocchini Jr, J. A. (2018). Glutathione stimulates vitamin D regulatory and glucose-metabolism genes, lowers oxidative stress and inflammation, and increases 25-hydroxy-vitamin D levels in blood: a novel approach to treat 25-hydroxyvitamin D deficiency. Antioxidants & redox signaling, 29(17), 1792-1807.