Ağrılı Adet (Dismenore)

Ağrılı adet görme (dismenore), kısaca kadınların adetleri öncesinde, sırasında ve sonrasında ağrı olması olarak tanımlanabilir. Kramp tarzındaki ağrılar esas olarak karnın alt bölgesinde, veya bel bölgesinde, hatta bacaklarda hissedilebilir. Ağrı semptomları kadından  kadına farklılık gösterir, fakat normalde zonklama, devamlı veya zaman zaman gelip giden keskin ağrı veya künt ağrı şeklinde olabilir. Çok ciddi vakalarda, birlikte bulantı ve kusma olabilir. Bazen bayılma hissi olabilir. Yaklaşık olarak kadınların yarısı, genellikle 1 veya 3 gün süren, hafiften çok ciddi ağrılara kadar değişen şiddette ağrılı adet görür. Batı tıbbı açısından ağrılı adet görme kadın olmanın normal bir sonucu olarak kabul edilse de, geleneksel Çin tıbbı açısından, kolaylıkla  düzeltilebilen ve vücuttaki dengesizliğin bir belirtisi olarak kabul edilir.

Batı tıbbı açısından, menstrüel kramplara, prostaglandin seviyelerindeki yükselmeye bağlı olarak uterusun kas tabakası olan myometriumun kasılması sonucu uterusun kan akımının kesilmesi neden oluyor.

Ağrılı Adet Formları

  1. Primer Dismenore: Buluğ çağı ile başlar ve geç yetişkin çağlara kadar devam edebilir ve hormonal dengesizliğin neden olduğu aşırı uterin kasılmalar ile alakalıdır.

  2. Sekonder Dismenore: Sıklıkla otuzlu – kırklı yaşlardaki kadınlarda görülür ve pelvik enlamatuar hastalık, endometriosis, myom gibi hastalıklarla alakalıdır.

Doğum kontrol hapları, adet düzensizliği ile beraber olan hormonal dengesizliğinin tedavisi için standart tedavidir. Eğer  spesifik bir sebebi bulunamamışsa, genellikle ağrı kesiciler ile hastanın ağrısı giderilmeye çalışılır. 

Çin tıbbında “kan eksikliği”olarak tanımlanan durumda yapılan akupunktur tedavisi, vücuttaki diğer kaynaklardan yeni kan yapımına yardımcı olabilir. Adet sırasındaki keskin veya künt ağrıya neden olan kan eksikliğinde bu tedavinin yapılması önemlidir.

Çin Tıbbı Açısından Ağrılı Adet Sebepleri

  1. Emosyonel Gerginlikler:  Emosyonel gerginlik ağrılı adette en önemli etyolojik faktördür. Kızgınlık, kırgınlık ve nefret hissi karaciğer Qi stagnasyonuna neden olur. 

  2. Soğuk ve Nem: Özellikle püberte yaşlarında aşırı miktarda soğuğa ve neme maruz kalmak soğuğun uterusa invazyonuna neden olur. Soğuk uterus da kasılmaya ve kanın stazına neden olur ve böylece ağrılı adetler olur. Adet sırasında veya hemen sonrasında, uterus ve kan zayıf olduğu için uterusa soğuğun invazyonu daha kolaydır. Bu zamanlarda soğuğun ve nemin uterusu etkilememesine dikkat edilmelidir. 

  3. Aşırı Çalışma, Kronik Hastalıklar:  Fiziksel olarak aşırı çalışma veya kronik hastalıklar (özellikle mide ve dalak kanalında) Qi ve kan eksikliğine neden olur. 

  4. Aşırı Seksüel Aktivite ve Doğum: Aşırı seksüel aktivite, karaciğer ve böbrekleri zayıflatır. Çok sık doğum ve erken seksüel aktiviteye başlamakta ağrılı adet ile yakından ilgilidir.

ağrılı adet
Ağrılı Adet (Dismenore)​

Teşhis

Ağrılı adet ayrımında kullanılan en önemli faktör, dolu veya boş olmasıdır. Dolu tip daha yaygındır ve klinik olarak boş tipe göre daha fazla ağrı ile karakterizedir. Bundan başka, dismenorenin boş tipinde kanın düzgün bir şekilde hareket ettirilememesi yanında kan stazıunsuru vardır. Bu sebeple boş tip dismenorede kanı hareket ettirecek reçeteler de verilmelidir.

Tedavi prensipleri menstrüel siklusun zamanına göre sık sık değiştirilir. Adet sırasında belirtilerin tedavi edilmesine odaklanılmalıdır (kanın hareket ettirilmesi, ağrının durdurulması). Adetin diğer bir anında, sebebe yönelik tedavi yapılmalıdır. Özellikle bir eksiklik durumu varsa adeti takip eden dönemde veya iki hafta içinde tedavi yapılmalıdır.

Başlangıç zamanı: Ağrı adet sırasında veya öncesinde başlarsa genellikle dolu tiptir. Ağrı adet sonrasında olursa boş tiptir.

Basınç;ağrılı bölgeye basınç uygulandığında ağrı kötüleşiyorsa dolu tipi gösterirken, tersine ağrı basınçla azalıyorsa boş tiptir.

Sıcak-soğuk: eğer ağrı sıcak uygulaması ile azalıyorsa (termofor gibi) ya soğuk bir durumu veya soğuğa bağlı kan stazını gösterir. Bu her zaman soğuğa bağlı kan stazına bağlı olmayabilir. Bunun yanında kan veya Qi stagnasyonuna bağlı olabileceği akılda tutulmalıdır.Bunlarda da ağrı sıcak uygulama ile azalır. Eğer ağrı sıcak ile artıyorsa kan ve ısıya bağlı dismenoreyi gösterir.

Ağrılı Adet Tedavisi

Tedavininplanlanmasında ilk olarak dismenorenin yukarıda anlatılan klinik tiplerden hangisine ait olduğunun belirlenir. Bunun için hastanın, şikayetleri, dil ve nabız muayenesi önemlidir. 

Bütün bu veriler ışığında hastanın tedavisi planlanır. Akupunktur tedavisinin zamanlaması belirlenen klinik forma uygun dönemlerde yapılmalıdır. Buna göre akupunktur tedavisi ya adet sırasında veya menstrüel siklusun diğer aşamalarında yapılır. Adet sırasındaki tedavi, hastanın ağrısının azalmasına neden olurken, diğer dönemlerde yapılacak akupunktur tedavisi, daha sonraki adetlerin daha rahat geçirilmesini sağlar.

Resim kaynağı: https://www.thefitglobal.com/pms-premenstrual-syndrome-symptoms/